Een kijkje in de keuken van een innovatieve gebiedsontwikkeling op het Floriadeterrein
Amvest en Dura Vermeer zijn begonnen aan de werkzaamheden voor de Floriade Expo en de groene stadswijk op het Floriadeterrein in Almere. Een bijzondere gebiedsontwikkeling, met mooie ambities. We nemen een kijkje in de keuken in een gesprek met Maarten Janssen van Amvest en Marieke Mentink van Dura Vermeer: “Hoe zorg je voor een groene stad waar mensen zich thuis voelen?”
Beiden zijn ze vol vertrouwen: op het Floriadeterrein komt een aantrekkelijke groene woonwijk van 660 woningen en 42.000 m2 voorzieningen die in 2022 het toneel vormt voor de wereldexpositie Floriade. Maarten Janssen (46), projectdirecteur bij Amvest, en Marieke Mentink (34), directeur klant & markt bij Dura Vermeer, weten wat ze te doen staat. Samen met de gemeente Almere, partners, ondernemers en bewoners werken ze vol enthousiasme aan het vraagstuk: hoe zal de groene stad van de toekomst eruit komen te zien? Een eervolle klus.
Maarten Janssen: “Hoe zorg je voor een innovatieve, groene stadswijk waar mensen zich thuis voelen? Ik heb zelf drie kinderen. Daardoor ben ik me er extra van bewust dat je ook voor toekomstige generaties een leefbare wereld wil creëren. Dan denk je al snel aan energieverbruik en het klimaat, maar het gaat verder dan dat. Bijvoorbeeld de ruimte voor natuur in en rondom de stad, circulair bouwen en gezond samenleven, waarbij een fijn thuis in de stad voor iedereen bereikbaar is. Dit zijn belangrijke thema’s die in de Floriadewijk centraal staan.”
Marieke Mentink – niet lang geleden moeder geworden van de tweede – haakt daarop in. “Dat is inderdaad het bijzondere aan ons werk. Deze Floriade-ontwikkeling wordt een inclusieve gebiedsontwikkeling: bereikbaar voor sociale huurders, middenhuurders en kopers. Maar deze inclusiviteit heeft niet alleen betrekking op bewoners, ook de natuur is nauw verweven in alle aspecten van het plan. Het geeft echt energie om daarmee bezig te zijn.”
Marieke Mentink en Maarten Janssen
Maarten legt uit: “Stad en groen staan traditiegetrouw op gespannen voet met elkaar. Om woningen te bouwen, wordt er namelijk vaak groen weggehaald. Dat heeft niet alleen consequenties voor de natuur, maar ook voor de mensen die er wonen. Want groen zorgt niet alleen voor gezonde lucht, maar ook dat mensen naar buiten gaan om te sporten, eigen eten verbouwen of elkaar ontmoeten. Het groen zorgt dus voor een gezondere leefstijl. Daarom willen we in deze Floriadewijk het huwelijk tussen stad en groen stevig neerzetten. Steviger dan ooit tevoren.”
Marieke: “En dat betekent dat we kansrijke ontwikkelingen op het gebied van de energietransitie, mobiliteit en circulariteit een plek geven. Die ontwikkelingen volgen elkaar in rap tempo op. Je hebt het dan over de ‘hardere’ uitdagingen – zoals de gebouwde omgeving energieneutraal maken en ruimte bieden aan de natuur. De ‘softere’ uitdagingen horen er ook bij: je kunt met een app stimuleren dat er hardloopclubjes ontstaan en dat bewoners auto’s delen bijvoorbeeld. Dat hoort ook thuis in dit project.”
Maarten: “Niet eerst, maar tegelijk. Dat maakt het extra bijzonder. De Floriade Expo is de grootste wereldtuinbouwtentoonstelling, die elke tien jaar in Nederland wordt georganiseerd. Tijdens dit evenement wil Nederland bezoekers uit binnen- en buitenland inspireren. Ook andere landen en steden hebben op deze Expo een eigen paviljoen waarin ze nieuwe en innovatieve ideeën laten zien. Bij de ontwikkeling van de stad Almere staat Growing Green Cities (GGC) centraal. Daarmee wil Almere oplossingen ontwikkelen voor uitdagingen rondom natuur in de stad, groene energie, gezondheid en lokale voeding. De Floriade Expo is het natuurlijke hoogtepunt van deze GGC-aanpak. Daarom zorgen we ervoor dat tijdens de Expo een deel van de toekomstige wijk, de groene stad, al aanwezig is: er wonen tijdens het evenement zelfs hier en daar al mensen in de Floriadewijk. Bovendien kun je er als bezoeker ook overnachten. Onze grote uitdaging is dat de Expo een keiharde planning heeft. De Floriade gaat op 28 april 2022 open, duurt zes maanden en de Koning is al besteld!”
Marieke: “Het is belangrijk dat we de juiste keuzes maken die nu zekerheid geven en naar de toekomst toe voldoende flexibiliteit bieden. We werken in dit project van grof naar fijn. Dat betekent dat we eerst de grote beslissingen nemen – denk aan de verkaveling van het terrein en daarna de civiele infrastructuur – en dan stapsgewijs verfijnen naar steeds kleinere details. Zo zorg je voor een goede structuur, maak je snelheid en blijft er ook ruimte voor innovatie.”
Maarten vult aan: “Bij complexe gebiedsontwikkelingen lopen processen nooit volgtijdelijk; je moet constant schakelen. De Floriadewijk is wel een project in de buitencategorie. Het ontwerpen is nog in volle gang, terwijl we buiten al begonnen zijn met wat we al zeker weten. In een traditioneel planproces zouden we namelijk nooit op tijd klaar zijn voor de Floriade Expo. We hebben bij Amvest wel ervaring met bijzondere projecten. Kijk maar eens naar een project als DUIN, waar het landschap ook een belangrijke rol speelt. Amvest en Dura Vermeer hebben beide veel ervaring met dit soort samenwerkingen.”
Maarten: “In alles gaan we proberen een stap verder te gaan dan wat nu de standaard is. Kunnen we bijvoorbeeld in een smart thermal grid de energie die een gebouw opwekt – maar waar op dat moment geen energiebehoefte is – leveren aan een ander gebouw waar er juist wel behoefte aan is? Maar ook in de slimme straten van de woonwijk willen we voorsorteren op zelfrijdende auto’s. Zo zijn er nog talloze voorbeelden te noemen.”
Marieke gaat verder: “Een andere belangrijke pijler is circulariteit. We hebben de ambitie uitgesproken om zoveel mogelijk circulaire materialen en principes toe te passen. Het uitgangspunt is dat alle bouwwerken die we realiseren voor de Floriade Expo worden hergebruikt in de toekomstige stadswijk. Daarnaast zijn we met een van onze innovatieteams aan de slag om een woning te ontwikkelen die is opgebouwd uit gerecyclede en/of natuurlijke materialen. Hoe mooi zou het zijn als we ook hierin natuur, land- en tuinbouw samen laten komen met stedelijke ontwikkeling. We willen hier echt een showcase van maken en de wereld laten zien dat we in de gebouwde omgeving nog veel kunnen leren van de principes uit de natuur.”
Marieke: “We willen overal net een stap verder gaan én ruimte houden voor innovaties die we nu nog niet kunnen bedenken. Daarom denken we in innovaties op het niveau van ‘now, new & what’s next’. Now en new proberen we een plek te geven. De what’s next innovaties zijn misschien nu niet haalbaar, maar moeten we voor de toekomst niet uitsluiten.”
“Behalve inhoudelijk complex is de nieuwe techniek vaak ook duurder”, gaat Maarten verder. “En dat terwijl we deze woonwijk juist voor iedereen toegankelijk willen maken. Dat is wel een uitdaging.”
Marieke: “Niet onbeheersbaar spannend. We hebben constante focus op het managen van onzekerheden. Ik vergelijk het wel eens met sporten. Je begint goed voorbereid aan een wedstrijd en bij aanvang heb je toch gezonde kriebels.”
Maarten heeft hetzelfde gevoel: “Dit is een project dat onder een vergrootglas ligt. Er is in het verleden ook altijd veel aandacht voor Floriades geweest, en niet automatisch positief. Wij merken regelmatig ook behoorlijke scepsis. Dus daar zijn we ons zeer van bewust. Gelukkig blijkt uit onderzoek ook dat de Floriades juist écht wat brengen en nu we het combineren met de bouw van een woonwijk – waarin innovaties van de toekomst nu al een plek krijgen – levert het in mijn ogen een win-win situatie op.”
