Strijp R in Eindhoven is een eigentijdse plek met historie. Een sfeervolle nieuwe stadswijk met een uitgesproken karakter. Een wijk waar mensen graag willen wonen. Het geheim? Een goed masterplan, een ijzersterke aanpak en betrokken partijen met hart voor hun gebied.
Ralf Peeters, projectdirecteur bij Amvest, Angelique Bellemakers, districtmanager bij Woonbedrijf, en Frans Booij Lieuwes, voorzitter van de stichting Buurtbelangen Drents Dorp vormen de ‘harde kern’ van Strijp R. Het drietal treft elkaar in het hart van het werkgebied: bij Piek Hein Eek. De voormalige fabriekshal van Philips is tegenwoordig de hotspot in Eindhoven, met een sfeervol restaurant dat als ontmoetingsplek in de buurt fungeert. Hier vertellen ze enthousiast over Strijp R, een grootschalige gebiedsontwikkeling van ruim 18 ha voormalig industrieterrein. Amvest realiseert hier 500 huur- en koopwoningen en 10.000 m2 commercieel vastgoed.
Afgezien van de grootte is het ook in een ander opzicht een bijzonder project: het is de eerste integrale gebiedsontwikkeling van Amvest. ‘Voor 2005 was Amvest vooral actief met het ontwikkelen van huurwoningen, maar met Strijp R zijn we een andere weg ingeslagen’, vertelt Ralf Peeters. ‘Wij waren ervan overtuigd dat we op een andere manier naar het gebied moesten kijken. Breder, op wijkniveau. De grond die we in 2005 hadden verworven, grensde aan een gebied met veel sociale huur. Wij zagen de herontwikkeling van Strijp R als een kans om een nieuwe doelgroep toe te voegen en de hele buurt een impuls te geven door een stedelijk woonmilieu te creëren. Gaandeweg hebben we hier een methode van werken ontwikkeld die de basis heeft gelegd voor de huidige gebiedsgerichte ontwikkelingen van Amvest.’
Het creëren van een levendige, gemengde buurt waarin mensen elkaar kennen, vraagt om de inbreng en inzet van alle betrokkenen. Dat was de diepe overtuiging bij Amvest. Daarom zocht Amvest vanaf het begin het gesprek met omwonenden, bedrijven, gemeente en corporatie. Woonbedrijf, eigenaar van de omliggende woningen in Drents Dorp, had daar wel oren naar. ‘Wij waren al bezig met wijkvernieuwing en wilden de wijk dolgraag aanpakken, dus we zagen in Amvest een interessante partner’, herinnert Angelique Bellemakers zich.
De bewoners waren aanvankelijk minder enthousiast. Frans Booij Lieuwes, al 55 jaar stevig geworteld in Drents Dorp, keek met gezonde argwaan naar de nieuwkomers. Maar hij trok al gauw bij. ‘Wij zijn er bijna vanzelf ‘ingerold’’, lacht hij. ‘Dat begon met buurtpreventie. Het vertrek van Philips trok ongewenste bewoners en illegale activiteiten aan. Dat zagen wij als buurtbewoners met lede ogen aan. Daarom hebben wij aangeboden om de fabrieksterreinen te bewaken. Van daaruit zijn we steeds meer bij de plannen betrokken geraakt. Ineens zat ik met tekenaars en projectontwikkelaars aan tafel. Eerst dacht ik: wat doe ik hier? Maar al snel had ik m’n draai gevonden. Zoiets is natuurlijk een fantastische kans om invloed uit te oefenen op je eigen woonomgeving.’
Dat leidde tot een unieke samenwerking. Een intensief traject van praten, luisteren, elkaar informeren, informatie ophalen en terugkoppelen. Er was echt sprake van participatie. Ralf: ‘We zijn vertrokken vanuit de behoefte. Gewoon vragen: wat denken jullie dat er moet komen? Dat klinkt anno 2019 als een vanzelfsprekendheid, maar in 2005 was het heel bijzonder. Dat leidde tot de keuze voor de doelgroep van ‘inventive people’. De high tech campus was in oprichting, maar de kenniswerkers en hun gezinnen kwamen door gebrek aan geschikte woningen terecht in andere gemeenten. Wij wilden hun een thuis bieden in Eindhoven.’
Met de keuze voor deze doelgroep stond Amvest voor een grote uitdaging: de aansluiting op de bestaande omgeving. Dat was wel een punt van zorg, geeft Angelique toe. ‘Drents Dorp was destijds opgericht door Philips om de arbeiders te huisvesten. Het was een buurt met een eenzijdige samenstelling en intensief sociaal beheer. Er wonen veel kwetsbare mensen met sociale problematiek en rugzakjes. Een heel andere doelgroep dan de nieuwe bewoners. De grote vraag was: hoe hou je die bij elkaar en hoe voorkom je een tweedeling? Het moest geen enclave worden.’
Het overeind houden van voorzieningen (met name de basisschool en het sportpark) was daarvoor een belangrijke sleutel. Ralf: ‘Wij houden een deel van de woningen in eigen portefeuille en ontwikkelen dus voor de lange termijn. Dan kijk je niet alleen naar huizen, maar ook naar andere dingen die belangrijk zijn voor het functioneren van een wijk en medebepalend voor de waarde van een gebied. Voorzieningen bieden kans op verbinding, dus zetten we daar altijd sterk op in. Mensen hoeven niet bij elkaar op de koffie te komen, maar het is wel mooi als er plekken zijn waar ze elkaar informeel kunnen ontmoeten.’ Zo is de plaatselijke voetbalclub, die nauwelijks meer bestaansrecht had, getransformeerd naar een nieuw initiatief: het Urban Sportpark Eindhoven. Dit bruisende, sportieve hart van de wijk krijg binnenkort zelfs een eigen BMX-baan.
Alle partijen hebben de schouders eronder gezet en flink geïnvesteerd, benadrukt Angelique. ‘Amvest heeft zijn rol goed gepakt en was altijd aanspreekbaar. Woonbedrijf is ondanks de crisis blijven bouwen. De gemeente heeft nieuwbouw gepleegd voor de basisschool, en met hulp van Piet Hein Eek is er een nieuw Hoofdkwartier gebouwd voor de buurt onder het Strijpse bultje. Daarnaast zorgen actieve bewoners zoals de Drents Dorp Angels voor sociale samenhang door gezellige activiteiten te organiseren. Zo hebben we een dierencircus gehad, waarbij buurtbewoners met hun huisdieren konden komen, en heeft een voormalige inbreker in het kader van inbraakpreventie laten zien hoe je een huis binnenkomt. Zo geeft ieder op zijn eigen manier een impuls aan de wijk.’
Het gezamenlijke avontuur heeft een band gesmeed. De wederzijdse waardering is groot. ‘We kennen elkaar en weten elkaar te vinden als dat nodig is’, zegt Angelique. ‘Daardoor hebben we veel voor elkaar gekregen.’
Ralf is het daar roerend mee eens. ‘De betrokkenheid van lokale partijen zoals Woonbedrijf en de bewonersvereniging is voor ons onbetaalbaar, omdat zij echt weten wat er leeft in de wijk. Door voortdurend af te tasten of je nog wel op één lijn zit, zijn we tot een plan gekomen waar niemand meer door verrast werd en dat op draagvlak kon rekenen, omdat het van onderaf is opgebouwd. Dat mondde uit in een buurtcontract met alle partijen. Normaal geven plannen weerstand, maar hier gebeurde het omgekeerde. De bewonersvereniging heeft allerlei dingen gedaan die wij lastig voor elkaar kregen, zoals de beveiliging van de oude Philipsfabriek, het rondbrengen van uitnodigingen voor informatieavonden en zorgen dat de mensen ook echt kwamen.’
Ook Frans heeft de samenwerking als positief ervaren. ‘We hebben ontdekt dat we, ondanks de verschillende achtergronden, allemaal hetzelfde belang hebben, namelijk een fijne wijk creëren. Die gezamenlijkheid is een grote kracht. Als je begrip hebt voor elkaars standpunten kun je ook samen de problemen oplossen die in zo’n groot project onvermijdelijk op je pad komen.’
Over het resultaat zijn ze alle drie zeer te spreken. Ralf: ‘Ik ben er trots op dat we hier van A tot Z zelf de standaard bepaald hebben en de gemeente daarin hebben meegenomen. Ondanks de crisis hebben we de kwaliteit in alle opzichten overeind kunnen houden. Mede daardoor is Strijp R een prettige plek geworden die echt leeft.’
Ook Frans vond het zijn tijd als vrijwilliger absoluut waard. ‘Ik hou van mijn wijk en daar zet ik me graag voor in. Als je aan de zijlijn staat, ben je een verliezer. Je moet zorgen dat je in het team zit, zodat je invloed kunt uitoefenen en grip hebt op wat er gebeurt. Ik heb de wijk echt op zien knappen. We hebben hier iets toegevoegd wat er niet was. Door de nieuwbouw is er een andere dynamiek ontstaan waar wij als buurt op mee konden liften. Zo hebben we als bewoners in de slipstream van de Dutch Design Week onze eigen DDW gehouden. Zoiets is goed voor de saamhorigheid. Ik hoop hier nog lang te blijven wonen.’
Dat is precies waar het om draait, vindt Angelique: dat mensen zich hier thuisvoelen. ‘Ik ben blij met de wijkpaanpak en de manier waarop we samen de sociale opgave hebben ingevuld. Het is mooi om te zien hoe deze plek is opgeknapt en een eigen identiteit heeft gekregen. De bewoners zijn trots op hun buurt – en terecht. Tout Eindhoven wil hier wonen!’
